Niemal wszyscy smakosze kawy potrafią wyróżnić jej dwa gatunki – arabicę i robustę. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że mimo iż razem stanowią one 98% światowej produkcji, to w różnych zakątkach ziemi, możemy skosztować również bardziej niszowych odmian.

Rynek kawy został zdominowany przez Arabikę. Stanowi ona 70% wszystkich upraw. Popularność zawdzięcza łagodnemu smakowi, stosunkowo mniejszej kwasowości i największej zawartości olejków (16%). Każdy gatunek kawy ma swoje cechy, dotyczą one między innymi smaku, zapachu, wyglądu, zawartości kofeiny, czy warunków w jakich się go uprawia.

NAJPOPULARNIEJSZA – KAWA ARABICA

Najlepsza kawa ziarnista to bez wątpienia Arabika. To właśnie z niej powstaje kawa rzemieślnicza, o unikalnych walorach smakowo–zapachowych. Kawa Arabika uprawiana jest na górskich płaskowyżach albo zboczach gór, na wysokości 900 – 2000 m n.p.m. Jej największe plantacje znajdziemy w:

• Ameryce Południowej: Brazylii, Chile, Boliwii, Kolumbii,
• Afryce: Etiopii, Kenii, Malawii, Zambii i Zimbabwe,
• Azji: Indiach, Jawie i Sumatrze.

Istotna jest wysokość plantacji – co najmniej 900 metrów nad poziomem morza. Ze względu na to, że uprawa jest dosyć wymagająca, zwiększone nakłady pracy przekładają się na wyższe ceny surowca. Ziarna Arabiki są duże, mają pośrodku bruzdę w kształcie litery S. Przygotowane z nich napary cechują się lekką kwaskowatością, nutą czekoladową lub korzenną. Są one delikatne i łagodne w smaku, niezwykle aromatyczne. Zawartość kofeiny jest niewielka –  około 1,2%.

KAWA ROBUSTA

Zdecydowanie tańsza i łatwiejsza w uprawie jest kawa Robusta. Plantatorzy cenią sobie dużą odporność na różne choroby i szkodniki. Ziarna Robusty są jaśniejsze od Arabiki, mają pośrodku bruzdę o prostej linii. W przypadku tej kawy wymagania klimatyczne są mniejsze, plantacje mogą znajdować się na niższych wysokościach – poniżej 900 metrów nad poziomem można. Preferowana temperatura to 24–30 stopni. Największe plantacje znajdziemy w:

• • Ameryce Południowej: Brazylii, Ekwadorze,
  • Afryce: Angolii, Gwineii, Tanzanii, Kongo, Nigerii i na Madagaskarze,
  • Azji: Indiach, Indonezji, Wietnamie, Tajlandii i na Sri Lance.

Robusta różni się od Arabiki też krótszym okresem wegetacyjnym i większą wydajnością. Wiele osób z pewnością zastanawia się nad tym, dlaczego to właśnie nie Robusta dominuje na rynku kawy ze względu na liczne zalety. Wynika to z jej specyficznego smaku – ostrego i gorzkiego, przez co może stanowić jedynie dodatek do mieszanek. Zawartość kofeiny jest zdecydowanie większa niż w Arabice – około 2,5%.

KAWA LIBERICA I EXCELSA

Kawa Liberica pochodzi z Liberii i Gwinei. Obecnie uprawia się ją także w innych krajach – Malezji, Indonezji czy na Filipinach. Liberica ma spore wymagania klimatyczne – ma być gorąco i wilgotno. Jej uprawy można wobec tego spotkać w obszarach, gdzie panuje klimat równikowy, ale na tym nie koniec. Istotna będzie też wysokość plantacji – średnio od 450 do 600 metrów nad poziomem morza, czyli na wyżynach i stokach górskich. Ziarna kawy Liberica są duże, większe nawet od Arabiki. Z kolei kawowce wyróżniają się szybkim wzrostem. Niestraszne są im żadne choroby i szkodniki. Mogłoby się wydawać, że będzie to kawa idealna, ale niestety minusem dla wielu osób są przeciętne walory smakowo–zapachowe. Liberica zatem może służyć jako dodatek do mieszanek kawowych (zazwyczaj tych niskobudżetowych).

Odmianą kawy liberyjskiej jest Excelsa, którą często na rynku kawowym przestawia się jako oddzielny gatunek. W jej przypadku można liczyć na zdecydowanie lepszy smak i wyraźniejszy aromat. Skutkuje to oczywiście też wyższą ceną.

KAWA STENOPHYLLA

Stenofillia to gatunek kawy, który cechuje się większą odpornością i łatwiejszymi warunkami uprawy niż Arabica. I chociaż ma do niej podobne walory smakowe, nie uprawia się jej na dużą skalę. Wielkim minusem tego gatunku okazało się powolne dojrzewanie, a co za tym idzie dłuższy czas oczekiwania na pierwsze zbiory.